نارنجستان قوام، عطر شکوفه های نارنج در کنار معماری بی نظیر - وبلاگ پایگاه داده

به گزارش وبلاگ پایگاه داده، نارنجستان قوام که آن را باغ قوام و بیرونی قوام نیز می نامند، از بنا های دوران قاجار است که زیبایی های منحصر به فردی از تلفیق هنر معماری و آئینه کاری دارد.

نارنجستان قوام که آن را باغ قوام و بیرونی قوام نیز می نامند، از بنا های تاریخی شیراز در محله قدیمی بالاکفت است که هم اینک در قسمت شرقی انتهای خیابان لطفعلی خان زند واقع شده است.

نارنجستان از جمله بنا های تاریخی دوران قاجاریه است که در سال 1290 ه. ق علی محمدخان قوام الملک دوم آغاز به ساخت آن کرد و در سال 1305 ه. ق از طریق فرزندش محمدرضاخان قوام الملک بنای آن به انتها رسید. این باغ که محل حکومت قوام الملک بوده، به علت درخت های نارنج فراوانی که در آن کاشته شده به نارنجستان معروف است.

مساحت نارنجستان 3085 متر مربع است و در سه ضلع شمالی، شرقی و جنوبی دارای ساختمان است. در ضلع جنوبی که مشرف به خیابان است، هشتی ورودی زیبایی واقع شده است که محور اصلی باغ و عمارت است. این ورودی در نمای خارجی با سردری آجری تزیین شده است و کتیبه سنگی سرخ فام آن تاریخ احداث بنا را 1305 نشان می دهد.

حجاری های دو سوی درگاه ورودی نقش دو سرباز قاجاری را به نمایش گذارده اند. دیوار گچ بری شده ایوان ها از طریق ازاره ای سنگی از سطح که با قطعات کاشی سفید و آبی مفروش است، جدا می گردد. از مجموعه این فضا به عنوان دیوان خانه حکومتی و فضای انتظار و نیز محل استقرار خدمه استفاده می شده است.

در دو طرف دالان ورودی یک راهرو و چند اتاق ساخته شده است. در وسط حیاط آب نمایی است که در دو طرف آن دو باغچه گلگاری شده واقع شده است و درختان نارنج و نخل و سرو، دو سوی محور میانی را احاطه نموده است.

در انتهای راستا حوضی پرآب در پیشگاه ساختمان شمالی واقع شده است به طوری که از روبه رو نمای ایوان و عمارت در آن منعکس می گردد. ساختمان شمالی که عمارت اصلی و مهم نارنجستان و محل پذیرایی از میهمانان حکومتی بوده است، از نظر هنری بسیار حائز اهمیت است.

گچ بری، آیینه کاری، نقاشی، کاشی کاری، آجرکاری و منبت کاری های آن در نوع خود بی نظیر است. عمارت فوق دارای سه طبقه است که یک طبقه آن در زیرزمین ساخته شده است و طبقه دوم نزدیک به دو متر از سطح زمین بلندتر است.

در وسط، تالار وسیعی واقع شده است که دو ستون سنگی یکپارچه و بلند در جلو آن ساخته شده است. در قسمت شمالی تالار، شاه نشینی دیده می گردد که تمامی دیوار ها و سقف آن آیینه کاری و نقاشی شده و کف اتاق از سنگ های مرمر مفروش گشته است.

در دو طرف تالار راهرویی است که از طریق پلکانی به طبقه سوم متصل می گردد. در دو طرف راهرو، دو تالار ساخته شده و در پشت آن ها ایوان و چند اتاق نهاده شده است. بدنه و سقف تمام اتاق ها گچبری و نقاشی شده است.

در طبقه مذکور نیز دو اتاق وجود دارد که نقاشی های نفیسی بر تیرک های چوبی آن که در زبان محلی مرجوک خوانده می گردد، ترسیم شده است. ازاره تالار ها از سنگ مرمر پوشیده شده و همه در ها از چوب گردو ساخته شده و منبت کاری و خاتم کاری شده اند.

در حواشی سقف ها و بعضی از دیوار ها کاغذدیواری و عکس های رنگی به کار رفته است که در آن دوره از اروپا به ایران آورده اند. در پیشانی عمارت سه مجلس کاشی کاری دیده می گردد که نقش وسط آن دو شیر را نشان می دهد که صفحه ای را در دست دارند و بر روی آن عبارت: نصر من الله و فتح قریب نوشته شده و دو فرشته آن را از بالا گرفته اند.

دو مجلس که در طرفین تصویر شده اند، پلنگی را نشان می دهد که آهویی را شکار نموده و در حال دریدن آن است. نقاشی ها با خط های اسلیمی تزیین شده اند. نقاشی های سقف ایوان بزرگ و بیشتر اتاق ها از طریق لطفعلی خان صورتگر، نقاش برجسته آن دوران صورت گرفته است.

بیرونی قوام یا نارنجستان از طریق تونلی به اندرونی (خانه زینت الملوک) متصل می شده است. نارنجستان که مدت ها محل اقامت خاندان قوام بود، در دهه 40 از سوی ابراهیم قوام به دانشگاه شیراز واگذار شد.

نارنجستان پس از انقلاب اسلامی مورد بازسازی نهاده شد و مدتی نیز به عنوان دانشکده هنر و معماری دانشگاه شیراز مورد استفاده نهاده شد و هم اینک به عنوان موزه مورد بازدید گردشگران قرار می گیرد. نارنجستان قوام در اردیبهشت ماه 1354 با شماره 1073 در لیست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

وبلاگ پایگاه داده فارس شیراز