مقاله گاردین به مناسبت سالگرد کوتای ننگین 28 مرداد 1332

به گزارش وبلاگ پایگاه داده، روزنامه انگلیسی به مناسبت سالگرد کودتای 28 مرداد سال 1332 مطلبی را منتشر نموده و به آنالیز ابعاد این رویداد پرداخته است.

مقاله گاردین به مناسبت سالگرد کوتای ننگین 28 مرداد 1332

به گزارش وبلاگ پایگاه داده، به نقل از گاردین، در بخش اول این گزارش مستند ساز ایرانی مقیم لندن از نقش سازمان اطلاعات مخفی انگلیس در کودتای 28 مرداد می گوید که بدین شرح است:

بیش از 35 سال پیش نشریه معروف آبزرور گزارشی را منتشر کرد تحت عنوان چگونه ام آی سیکس(MI6) و سازمان سیا برای طراحی کودتا در ایران همکاری کردند؟ . این مقاله در شماره 26 می 1985 نشریه مذکور انتشار یافت اما خیلی زود نسخ این نشریه جمع آوری شد.

گزارش مذکور این حقیقت را افشا کرد که یکی از ماموران ام آی سیکس بنام نورمن داربی شایر در سال 1953 عملیاتی خشونت بار و پنهانی را جهت ابقای شاه ایران در مقام حاکم کشور اجرا کرد. معذالک، درست چند روز بعد از انتشار گزارش، تمامی شواهد تازه پیرامون این عملیات و هویت داربی شایر از مباحثات عمومی محو شد.

تقی امیرانی فیلم ساز ایرانی مقیم لندن اوایل هفته جاری، قبل از انتشار مستندش، کودتای 53، گفت: هنوز نمی دانم چه کسی در ابتدا این موضوع را به آبزرور درز داد و چرا. ما همین قدر می دانیم که هرگونه مدرک و سابقه پیرامون مصاحبه با داربی شایر ناپدید شد و هیچکس آنرا دنبال نکرد. این امر حاکی از لاپوشانی کامل دخالت انگلیس در این کودتا تا به امروز است.

در این مستند والتر مرچ، تدوینگر تحسین شده فیلمهایی مانند مکالمه، اینک آخرالزمان و بیمار انگلیسی، بایگانی اسناد کودتا را مورد کند و کاو قرار می دهد و با بسیاری از افراد درگیر مصاحبه می کند.

مرچ گفت هنگامی که آغاز به ساختن این فیلم کردیم راجع به رمز و راز داربی شایر یا راز نهفته در این رمز و راز هیچ چیز نمی دانستیم. همانطور که پیش می رفتیم تقی چیزهایی را کشف می کرد.

نقطه عطف زمانی بود که امیرانی به سندی کلیدی در پژوهش رها شده برای مستند تلویزیونی خاتمه امپراتوری، از مجموعه مستندهای برجسته گرانادا در اواسط دهه 80 میلادی، دست یافت. در بخشی از این مستند که در خصوص ایران بود، مصاحبه ای با داربی شایر وجود داشت که صادقانه صحبت می کرد.

در آن مستند داربی شایر می گوید: یادداشتی به من داده شد که بسیار ساده بود. گفتند به آنجا برو، به سفیر اطلاع نده و هر هزینه ای که برای سرنگونی مصدق با ابزارهای قانونی و یا شبه قانونی احتیاج داری را از سرویس اطلاعات مخفی بگیر. افسر ام آی سیکس در ادامه شرح می دهد که مبلغ هنگفتی، بیش از یک میلیون و نیم پوند هزینه کرد. وی اضافه کرد: من شخصاً دستور می دادم و شورش خیابانی را راهنمایی می کردم.

در بخش دوم این گزارش مستندساز ایرانی اشاره داشت:

البته آن مصاحبه جنجالی داربی شایر هرگز پخش نشد. در فیلم امیرانی، قسمت مربوط به داربی شایر با بازی رالف فینز ایفا می گردد که سطرهایی از متن سانسور شده گرانادا را بیان می کند. مقاله آبزرور در سال 1985 توسط نیگل هاوکس (خبرنگار)، درست قبل از نمایش قسمت ایرانی توسط کانال چهار، پخش شد.

اما وقتی برنامه پخش شد، داربی شایر و شهادت وی در تلویزیون حذف شده بود. در نقد تلویزیونی که هفته بعد توسط جولیان بارنز، منتقد آبزرور، ارائه شد هم هیچ اشاره ای به این بخش از داستان نشد. امیرانی، مرچ و کارشناسان اطلاعاتی طرف مشورت آنها، نتیجه می گیرند که دولت پس از یک اکران خصوصی به این مساله ورود کرد و مانع استفاده تهیه کنندگان فیلم ها از مصاحبه داربی شایر شد. به روزنامه ها، از جمله روزنامه آبزرور که در آن موقع دونالد ترلفورد سردبیر آن بود، اعلام شد که طبق قانون ایالتی اخطار دال دیگر نباید به این موضوع بپردازند.

داربی شایر با همتای خود در سازمان سیا یعنی استفان مید، که نقش وی نیز در مستند خاتمه امپراتوری حذف شد، همکاری نزدیکی داشت. مید همکار انگلیسی خود را فردی بسیار شایسته که فارسی و فرانسوی را روان صحبت می کند توصیف می کند.

شاید تکان دهنده ترین سند در مستند کودتای 53 مربوط به نقش مجرمانه انگلیس در آدم ربایی و نهایتا قتل غیرعمدی محمود افشارطوس، رئیس شهربانی ایران باشد. این حادثه به صورتی عامدانه به آشوبی دامن زد که منجر به دستگیری و زندانی شدن مصدق در ماه اوت (مرداد) شد.

در بخش حذف شده فیلم مصاحبه داربی شایر، او ادعا می کند که به لحاظ روانشناختی برداشت درستی از شخصیت مردم ایران دارد و اینکه درک نموده بود عموم مردم ایران احساس می کردند سرشان کلاه رفته است که براستی از سال 1920 به بعد چنین بود.

داربی شایر در سال 1993 درگذشت و خانم آلیسون روپر، محقق سابق مجموعه گرانادا که در مستند خاتمه امپراتوری هم فعالیت داشت، به همراه تهیه کننده و کارگردان این مستند یعنی مارک اندرسون به امیرانی گفتند که آنها هیچ خاطره روشنی از مصاحبه با مامور ام آ سیکس یا آنچه که بر سر این بخش از فیلم مصاحبه آمده ، ندارند.

امیرانی گفت: این کودتا نه تنها مناسبات غرب با ایران را به مدت 60 سال شکل داد، بلکه خاورمیانه را نیز دستخوش تحول کرد. تصور کنید اگر آن موقع دمکراسی حاکم می شد چه می شد.

311311

منبع: خبرآنلاین

به "مقاله گاردین به مناسبت سالگرد کوتای ننگین 28 مرداد 1332" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "مقاله گاردین به مناسبت سالگرد کوتای ننگین 28 مرداد 1332"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید