موزه های علمی دانشگاهی و یک سال سوختن و ساختن با کرونا - وبلاگ پایگاه داده

به گزارش وبلاگ پایگاه داده، سالی که گذشت، سالی متفاوت در تاریخ تاسیس بسیاری از نهادهای علمی به حساب می آید. آموزش، پژوهش و ترویج علم در این سال با تغییرات اساسی ای روبرو شدند. این تغییرات، دامن موزه های علمی را که یکی از اصلی ترین نهادهای ترویج علم به شمار می فرایند نیز گرفت.

به گزارش وبلاگ پایگاه داده، سال 1399 برای موزه های علمی با بحران شیوع کرونا و تعطیلی طولانی مدت آن ها شروع شد. در این میان، موزه ملی علوم و فناوری ایران برنامه های خود را به صورت مجازی سازماندهی کرد و همچنین تغییراتی در نوع برنامه های این مجموعه ایجاد شد.

از جمله این تغییرات می توان به راه اندازی وب سایتی برای مقابله با شیوع اخبار نادرست غیرعلمی پیرامون کرونا اشاره نمود که البته آنالیز این وب سایت که عنوان آن پالانیوز است، نشان می دهد از نیمه آبان دیگر به روز نشده است. به گفته رئیس موزه ملی علوم و فناوری ایران از ابتدای راه اندازی این وب سایت کوشش شده بود با دعوت از متخصصان حوزه های مختلف از آن ها بخواهند اطلاعاتی را که می توانند، به زبان ساده و روشن برای مردم بیان نمایند.

در ابتدای شیوع کرونا بازدید حضوری از موزه های علمی نیز همانند موزه های تاریخی ناممکن شد. بعضی از موزه ها امکان بازدید مجازی از محیط موزه را برای مردم فراهم کردند که موزه ملی علوم و فناوری ایران نیز از این دسته بود.

گسترش کووید-19 در کشور فقط بر نوع بازدید از این موزه ها اثر نگذاشت، بلکه برگزاری ششمین نشست موزه های دانشگاهی را هم با تاخیر دو ساله ای روبرو کرد. پنجمین نشست تخصصی موزه های دانشگاهی کشور در زمستان 1397 برگزار گردید، اما برگزاری دوره بعدی آن به زمستان دو سال بعد موکول شد. رئیس موزه ملی علوم و فناوری ایران در این نشست که هشتم بهمن ماه سال 99 برگزار گردید و عنوان آن موزه های دانشگاهی در زمان کووید-19 بود، اعلام کرد که آئین نامه شورای موزه های دانشگاهی به زودی منتشر خواهد شد.

یکی دیگر از اقدامات موزه ملی علوم و فناوری ایران در سال گذشته برگزاری ششمین جشنواره علم برای همه بود که این جشنواره نیز از تاثیرات شیوع کرونا در امان نبود. متولیان برگزاری این جشنواره که به مناسبت هفته جهانی علم برگزار می گردد، طی دو فراخوان از بچه ها و نوجوانان خواسته بودند داستان های علمی تخیلی با موضوع بلاهای میکروبی، ویروسی و شیمیایی و تاثیر آن بر روی انسان، اجتماع و محیط زیست بنویسند و همچنین بهترین کتاب علمی ای را که خوانده اند، به دوستانشان معرفی نمایند.

سال 1399، سالی مهم در تاریخ موزه ملی علوم و فناوری به شمار می رود، چرا که پس از گذشت 15 سال از راه اندازی این موزه مقرر شد ساختمانی فاخر در اراضی عباس آباد و در مجاورت فرهنگستان ها به این موزه اختصاص یابد.

اما بزرگترین تاثیر کرونا بر موزه علم و فناوری این بود که میزبانی نشست کمیته بین المللی موزه های علوم و فناوری (سیموست) که به ایران سپرده شده بود، به سال بعد موکول شد. در سال 1398 اعلام شده بود موزه علوم و فناوری جمهوری اسلامی ایران میزبان نشست کمیته بین المللی موزه های علوم و فناوری (سیموست) خواهد بود. قرار بود این نشست در اواخر مهر و اوایل آبان سالی که گذشت، برگزار گردد؛ اما با توجه به شیوع کرونا برگزاری این نشست به سال 2021 موکول شد. بر اساس آن چه سیموست اعلام نموده است، این نشست در روزهای 26 تا 30 اکتبر 2021 به صورت آنلاین یا حضوری در تهران برگزار می گردد.

از موزه های دانشگاهی چه خبر؟

شاید مهم ترین رویداد حوزه موزه های دانشگاهی در سال گذشته، اعلام خبر برگزاری نخستین جشنواره موزه های دانشگاهی از سوی معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه تهران بود. سرسنگی با بیان این که همایش و جشنواره موزه های دانشگاهی اردیبهشت ماه سال 1400 برگزار می گردد، اعلام کرد پس از تصویب اساسنامه شورای عالی موزه های دانشگاه تهران، نهادی مخصوص موزه های دانشگاه تهران به ریاست رئیس دانشگاه تشکیل خواهد شد که این شورا فرآیند مدیریت موزه های دانشگاه را مدیریت خواهد نمود و استانداردهای بین المللی برای موزه های دانشگاه تدوین می نماید.

در سالی که گذشت بانک اطلاعاتی موزه های دانشگاهی هم به اقدامی تبدیل شد که اجرایی شدن ذخیره اطلاعات در آن به برگزاری جلسات بعدی شورای موزه های دانشگاهی موکول شد. شورایی که میان برگزاری جلسه پنجم و ششم آن، وقفه ای دو ساله وجود داشت. اولین خبر از ایجاد بانک اطلاعاتی موزه های دانشگاهی را سیف الله جلیلی، رئیس موزه ملی علوم و فناوری ایران در سال 1398 اعلام کرد. او با اشاره به ایجاد بانک اطلاعاتی موزه های دانشگاهی در قالب یک نرم افزار در فضای وب گفته بود: بدین ترتیب موزه های دانشگاهی می توانند اطلاعات اشیاء و امکانات خود را در نرم افزار وارد نمایند تا حداقل مردم به صورت مجازی با اطلاعات آن ها آشنا شوند.

جلیلی در مهر ماه 1399 و پیش از برگزاری ششمین جلسه شورای موزه های دانشگاهی در پاسخ به پرسشی درباره سرنوشت این بانک اطلاعاتی به وبلاگ پایگاه داده گفت: پلتفرم بانک اطلاعاتی موزه های دانشگاهی آماده شده است و این بانک از لحاظ نرم افزاری مهیاست. بناست در جلسات بعدی شورای موزه های دانشگاهی این موضوع به بحث گذاشته گردد. در جلسه قبلی این شورا تفاهم بر روی این که این اطلاعات به چه شکلی ارائه گردد، وجود نداشت. اگر اطلاعات موزه های دانشگاهی به صورت یک پایگاه اطلاعاتی منسجم شکل بگیرد، نه تنها برای داخل کشور بلکه برای افراد خارج از کشور هم قابل استفاده است.

سال 1399 و شیوع کرونا تقریبا بر همه جوانب فعالیت های علمی کشور تاثیر گسترده ای داشته است و موزه های علم و فناوری و دانشگاهی نیز از این تاثیر بی نصیب نمانده اند. به نظر می رسد موزه ملی علوم و فناوری تاحدودی توانست در فعالیت های خود در دوران کرونا انعطاف ایجاد و نقش ترویجی خود را ایفا نماید. شاید شیوع کووید-19 و خو دریافت مردم به امکانات شبکه های مجازی برای کار و تفریح، فرصتی مغتنم برای مروجان علم در موزه های علمی باشد تا تغییرات بنیادینی را در فعالیت های خود ارائه دهند و به مخاطبان خود بیش از پیش نزدیک شوند.