تشریح آزمون های تشخیصی کووید 19، تقویت علوم پایه اولویت ملی باشد - وبلاگ پایگاه داده

به گزارش وبلاگ پایگاه داده، استاد بیوشیمی دانشگاه تهران آزمون های تشخیصی کووید 19 را تشریح و تاکید نمود: تنها راه و امکان مقابله کارآمد با شرایط حاضر و پیشگیری از بحران های مشابه در آینده کشور، تقویت زیرساخت های علمی و به ویژه علوم پایه به اسم اولویت ملی است.

دکتر مهران حبیبی رضائی، استاد دانشگاه تهران در گفت وگو با وبلاگ پایگاه داده، درباره جزئیات و قابلیت های روش های تشخیصی موجود کووید 19 اظهار کرد: ویروس سارس کوو 2 به اسم عامل ابتلا به بیماری تنفسی کووید 19 برای متجاوز از دو سال جامعه بشری را درگیر خود نموده است، ضمن این که مسبب بیش از چهار و نیم میلیون مرگ در سطح جهان بوده، تا به امروز اثرات عمیق مالی، فرهنگی، آموزشی هم بر جا گذاشته است.

وی تنها راه و امکان مقابله کارآمد با شرایط حاضر و پیشگیری از بحران های مشابه در آینده کشور را، تقویت زیرساخت های علمی و به ویژه علوم پایه به اسم اولویت ملی برشمرد.

این استاد بیوشیمی دانشگاه تهران اضافه نمود: در حالی که انواع آزمون ها برای کووید 19 وجود دارد، یکی از سوالات متداول نزد مردم، انتخاب بین انواع آزمون های موجود است.

حبیبی رضائی ادامه داد: در پاسخ به این پرسش به زبان ساده، روش های آزمون کووید 19 را بر اساس جزء زیستی مورد شناسایی در سه گروه شامل ماده ژنتیکی ویروس، آنتی ژن و آنتی بادی دسته بندی می نمایند.

در تست طلایی کووید 19 جزء زیستی هدف ماده ژنتیکی ویروس است

وی اعلام نمود: در گروه نخست که حساس ترین روش موجود محسوب شده و از این رو روش استاندارد طلایی برای آزمایش ویروس است، جزء زیستی هدف ماده ژنتیکی ویروس است که برای تشخیص حضور یا عدم حضور ویروس استفاده می گردد.

این استاد بیوشیمی دانشگاه تهران توضیح داد: آزمون های مزبور به اسم آزمون های تکثیر اسید نوکلئیک(یا سرواژهNAAT) و بصورت رایج واکنش زنجیره ای پلیمراز موسوم به RT-PCR روی نمونه سواپ حلقی آنجا راسخ است، با این حال ادامه کار باید در محیط آزمایشگاهی انجام گردد.

دکتر حبیبی رضائی گفت: کیفی بودن نتایج به همراه زمان بر بودن آزمون، از معایب این روش است. گروه دوم شامل روش هایی است که در آن ها پروتئین های سطح ویروس به اسم آنتی ژن شناسایی می شوند.

آزمون های آنتی ژنی معروف به آزمون های تشخیص سریع کووید هستند

وی اضافه نمود: آزمون های آنتی ژنی موجود در بازار به آزمون های تشخیص سریع موسومند. انجام این گروه از آزمون ها مستلزم محیط آزمایشگاهی نیست. اگر چه آزمون های سریع به مقدار آزمایش PCR دقیق نیستند، با این حال به اسم یکی از ابزارهای مقابله با همه گیری کووید ارزشمند تلقی می شوند.

تست های سوم شامل تشخیص آنتی بادی های فراوریشده علیه پروتئین های سطح ویروس هستند

این استاد بیوشیمی دانشگاه تهران اعلام نمود: گروه سوم شامل روش های تشخیص آنتی بادی های فراوری شده در بدن علیه پروتئین های سطح ویروس هستند. آزمون های اخیر نشان می دهند که آیا فرد در معرض ویروس بوده و آیا سامانه ایمنی علیه آن فعال شده است یا خیر؟

دکتر حبیبی رضائی توضیح داد: با توجه به احتیاج مبرم و اهمیت موضوع، امروزه شاهد فرایند فزاینده توجه و سرمایه گذاری روی روش های سریع، برخوردار از دقت و حساسیت بالا، منتج به نتایج کمی و برخوردار از قابلیت تشخیص نقطه مراقبت(POC) و مقرون به صرفه، هستیم. از این رو پژوهشگران همیشه در پی نوآوری و ساخت سامانه های تشخیصی شامل کیت ها و حسگرهای تشخیصی برخوردار از ویژگی های اشاره شده هستند.

وی اضافه نمود: مقدار موفقیت در این راه در گرو همکاری و همراهی نظام ها و تخصص های مختلف از جمله علوم زیستی، الکترونیک، نانو تکنولوژی، رایانش و محاسبات تحلیلی و نظایر در قالب ساختار و نظام پژوهشی منسجم و کارآمد است.

این استاد بیوشیمی دانشگاه تهران گفت: به عبارت دیگر کاربرد علوم در جهت تأمین احتیاجمندی های تشخیصی و دستیابی به تکنولوژی زیست حسگرهای معتبر تشخیص ویروس سارس کوو 2 و موارد مشابه دیگر، مستلزم جریان پیوسته علوم پایه در واحدهای پژوهشی و فراوریی است.

تأکید بر ضرورت استفاده از معادل های دیگر واژه تکنولوژی

دکتر حبیبی رضائی ادامه داد: در این مورد سوءتفاهمی اتفاق افتاده است و فرآیندهای مشابه را تحت اسم فناوری طراحی و ساخت قلمداد می نمایند، در صورتی که واژه فناوری گویای همراهی علوم پایه با کاربرد نیست و لذا شاید باید برای واژه تکنولوژی استفاده از معادل های دیگر مانند فن شناسی و نظایر آن مورد توجه قرار گیرد.

این استاد بیوشیمی دانشگاه تهران اضافه نمود: اساس کار حسگرهای زیستی الهام گرفته از طبیعت مانند آنچه در سامانه های بویایی داریم، است. یک حسگر زیستی به زبان ساده بر سه جزء شناساگر زیستی برای شناسایی و اتصال اختصاصی به مولکول هدف، مبدل پیغام در جهت تبدیل فرآیند اتصال زیستی به پیغام فیزیکی قابل مشاهده و سنجش مانند پیغام های الکتریکی، نوری و نظایر آن ها و جزء پردازشگر برای تحلیل پیغام های ایجاد شده در نتیجه اتصال اختصاصی، راسخ است.

انتخاب مولکول هدف متناسب با جزء شناساگر مهم ترین چالش در ایجاد حسگرهای زیستی

دکتر حبیبی رضائی اعلام نمود: یکی از چالش های این حوزه انتخاب مولکول هدف و متناسب با آن انتخاب جزء شناساگر مناسب برای تأمین امکان اتصال با قدرت کافی جهت ایجاد پیغام فیزیکی قابل تشخیص است.

وی توضیح داد: در حسگرهای زیستی علاوه بر این که امکان شناسی توالی های اسید نوکلئیک عامل بیماری زا با استفاده از جزء شناساگر با استفاده از توالی مکمل آن ها وجود دارد، با این حال در بیشتر موارد برای تأمین هدف تشخیصی، پروتئین های سطح ویروس به اسم هدف اتصال به جزء شناساگر انتخاب می شوند.

این استاد بیوشیمی دانشگاه تهران ادامه داد: مهم ترین پروتئین شاخص در سطح ویروس سارس که در حسگرهای زیستی به اسم هدف شناسائیی اختصاصی انتخاب می گردد یک پروتئین برآمده از سطح پوشش ویروس با سه رشته ساختمانی همراه شده با هم است که با ایجاد زواید حدود 15 نانومتری در سطح ویروس موسوم به پروتئین سیخی یا S، مسئول شکل تاجی ویروس است.

اسید نوکلئیک ویروسی مستعد جهش های فراوان است

دکتر حبیبی رضائی اضافه نمود: اسید نوکلئیک ویروسی مستعد جهش های فراوان است و ژن مربوط به پروتئین سیخی هم دستخوش جهش می گردد که نتیجه آن تغییر ساختار این پروتئین در انواع جهش یافته و در نتیجه تغییر تمایل اتصالی آن به گیرنده های میزبان و هم جزء شناساگر در حسگرها به ویژه زیست حسگرهای آنتی ژنی و در نهایت بروز شرایط منفی کاذب در آزمون های مربوطه است.

این عضو هیئت علمی دانشگاه تهران شرح داد: در حال حاضر در جهان بیماری زایی چهارسویه کرونا آلفا(چینی)، بتا(بریتانیایی)، گاما(برزیلی) و دلتا (هندی) بیشتر از جهش های دیگر مورد توجه بوده است و کشور ما تا به امروز مجموعه ای از این سویه ها را بجز نوع گاما یا برزیلی تجربه نموده است. از میان جهش های مزبور، قدرت اتصال و در نتیجه سرایت پذیری و بیماری زایی نوع دلتا بیشتر بوده است. در نتیجه برای حفظ دقت و حساسیت زیست حسگرهای مورد استفاده حتی در یک حسگر با تکنولوژی مبدل یا تبدیل پیغام تعیین، باید مبتنی بر قابلیت های علوم پایه، قابلیت جزء شناساگر در اتصال به مولکول هدف تحت پایش و اصلاح مستمر باشد.

همکاری دانشگاه تهران و علوم پزشکی در قالب کنسریوم دانشگاهی

دکتر حبیبی رضائی، به اسم مسئول کارگروه کیت ها و زیست حسگرهای کنسرسیوم دانشگاهی مقابله با کووید 19 اظهار کرد: از ابتدای روبروه جهانی و کشوری با پاندمی ویروس سارس کو 2، دانشگاه تهران با همکاری دانشگاه علوم پزشکی تهران، اقدام به ایجاد شورای راهبری مقابله با کووید 19 کرد که فعالیت آن در قالب کنسرسیوم دانشگاهی و در جهت ایجاد زیرساخت های لازم با استقبال و همکاری سایر دانشگاه های پیشرو مستقر در تهران، پی گیری می گردد.

وی اعلام نمود: در نتیجه این اقدام، فعالیت های پژوهشگران دانشگاهی علیرغم همه محدودیت ها و هم سو با اولویت های ملی با رویکرد تأمین شرایط مقابله با بحران جاری و پیشگویی و پیشگیری روزآمد بحران های مشابه در آینده، قرار گرفته است. بخشی از فعالیت های مزبور، در قالب کارگروه تخصصی با مأموریت طراحی و ساخت کیت ها و زیست حسگرهای تشخیصی مبتنی بر تکنولوژی های پیشرفته تبدیل پیغام بوده است.

این استاد دانشگاه تهران با تأکید بر این که پزشکی امروز مبتنی بر رویکرد تشخیص و پیشگویی، پیشگیری، شخصی سازی و همکاری نظام های علمی است، یادآور شد: برای مقابله با بیماری های نوپدید در آینده مانند آنچه هم اکنون در مورد کووید 19 با آن روبرو هستیم و موارد دیگر، باید پرداختن به دانش اولویت ملی تلقی گردد.

تأکید بر ضرورت آسیب شناسی ساختاری و عملکردی نظام پژوهشی کشور

دکتر حبیبی رضایی بعلاوه در دستور کار گرفتن به هنگام و بنیادین تشخیص موانع و به عبارتی آسیب شناسی ساختاری و عملکردی نظام پژوهشی کشور را ضروری برشمرد و در ادامه اقدام در این زمینه بویژه در بزنگاه تاریخی حاضر را توصیه کرد.

وی اظهار امیدواری کرد که به وسیله بازنگری یا ایجاد ساختارهای پژوهشی منسجم، ضمن فراهم کردن بیش از پیش امکان عبور از بحران حاضر و پیشگیری از بروز بحران های مشابه در آینده، زمینه سربلندی، سعادتمندی و تحقق فردای بهتر برای ایران عزیزمان خواهیم بود.